Choroby zakaźne i inwazyjne są wynikiem działania określonych zarazków lub pasożytów. Z tego względu rozpoznanie można ustalić na podstawie wykrycia czynnika etiologicznego choroby. W licznych przypadkach ustalenie prawidłowego rozpoznania choroby jest możliwe wyłącznie na podstawie wyników badań laboratoryjnych. W rozpoznawaniu chorób zakaźnych są stosowane metody mikroskopowe i hodowlane, które pozwalają na bezpośrednie wykrycie przyczyny choroby, albo metody serologiczne, które umożliwiają wykazanie obecności swoistych antygenów w narządach lub tkankach. W diagnostyce wielu chorób bardzo cenne usługi oddaje próba biologiczna (zakażenie doświadczalne czerwia lub pszczół), w przypadku zaś niektórych chorób wirusowych wykazanie obecności swoistych ciałek wtrętowych w materiale patologicznym. Zastosowanie oraz wartość diagnostyczna metod stosowanych w badaniach laboratoryjnych kształtują się różnie, w zależności od poszczególnych jednostek chorobowych.
