Badanie laboratoryjne w kierunku zgnilca złośliwego polega na: wykrywaniu endospor w preparatach mikroskopowych sporządzonych z czerwia barwionych fuksyną karbolową, błękitem metylenowym lub metodą Grama, oraz badaniu na ruchy (Browna, izolacji B. Iarvae z określeniem jego właściwości morfologicznych, hodowlanych i biochemicznych. Sposób przeprowadzenia badania podano na schemacie. W celu odróżnienia B. larvae od B. alvei, który ma podobne właściwości morfologiczne i hodowlane, należy przeprowadzić badanie w kierunku zdolności redukcji azotanów metodą Bitnera i Haynes’a i wytwarzania katalazy. B. larvae redukuje azotany do azotynów a nie wytwarza katalazy. Natomiast B, alvei nie redukuje azotanów i wytwarza katalazę. W identyfikacji B. larvae bardzo pomocne są badania serologiczne, szczególnie: odczyn aglutynacji szkiełkowej lub probówkowej z homogenatami zamarłego czerwia i surowicą odpornościową dla endospor B. larvae, odczyn aglutynacji probówkowej lub szkiełkowej z zawiesiną form wegetatywnych lub endospor z hodowli stałych, odczyn precypitacji (w kapilarach lub w żelu agarowym) z wyciągami wodnymi lub haptenami wg Lancefield z form wegetatywnych B. larvae, albo z wyciągami z larw chorych. Swoistość odczynu precypitacji w ostatnim przypadku wynosi 98÷100%. Dużą pomoc w identyfikacji B. larvae daje typowanie swoistymi fagami, próba biologiczna, odczyn immunofluorescencji i badanie w ultrafiolecie. Próbę biologiczną można wykonywać na larwach lub poczwarkach. Próbę biologiczną z użyciem larw przeprowadza się w małych rodzinkach na 1÷3-dniowym czerwiu zdrowych rodzin, w mikroulikach. Pszczoły tworzące rodzinę są podkarmiane przez dobę syropem cukrowym zawierającym w 1 ml 2,5 miliona endospor. Następnie przez 8÷1O dni podkarmia się rodzinę czystym syropem. Czerw ogląda się codziennie przez 10 dni. Za wynik dodatni próby przyjmuje się wystąpienie u czerwia zmian typowych dla zgnilca złośliwego, stwierdzenie endospor w preparatach mikroskopowych z chorego czerwia oraz uzyskanie czystej hodowli B. larvae. Próba biologiczna z użyciem po- czwarek polega na zakażeniu jednodniowych poczwarek do odcinka głowowego hemocelu zawiesiną endospor B. Iarvae. Po 12 godzinach od zakażenia ciało poczwarek ciemnieje i 4 dnia przybiera zabarwienie ciemnobrązowe. Próba biologiczna z użyciem poczwarek jest czulsza i wymaga mniejszego inokulum zarazka. Badanie zamarłego czerwia w ultrafiolecie jest przydatne szczególnie w przypadku daleko posuniętego rozpadu gnilnego czerwia. Zakażony czerw silnie fluoryzuje w świetle ultrafioletowym. Ostatnio do wykrywania i identyfikacji endospor B. larvae w materiale patologicznym wprowadzono w niektórych krajach odczyn immunofluorescencji. Odczyn ten, który cechuje się dużą czułością i swoistością, wymaga wyposażenia laboratoriów badawczych w specjalną aparaturę oraz specyficzne dla endospor tego zarazka surowice odpornościowe o wysokim mianie. W każdym przypadku badanie laboratoryjne czerwia należy uzupełnić badaniem miodu, węzy i wosku.
