Układ pokarmowy, trawienie

Przewód pokarmowy pszczoły ma kształt rury. Wyróżnia się w nim trzy odcinki: jelito przednie, środkowe oraz tylne. Jelito przednie i tylne są pochodzenia ektodermalnego. Wyściela je schitynizowany oskórek. Natomiast jelito środkowe jest pochodzenia mezodermałnego. Jelito przednie zaczyna się otworem gębowym, przebiega przez głowę i tułów i kończy w przedniej części odwłoka. W skład jelita przedniego wchodzi: gardziel, przełyk, wole miodne, przedżołądek. Gardziel ma kształt długiego, lejkowatego worka o pofałdowanych, silnie umięśnionych ścianach. Warstwa mięśni poprzecznych w przedniej ścianie gardzieli pełni rolę zwieracza. Zapadaniu się gardzieli zapobiegają dwie chitynowe listewki, ułożone symetrycznie w ściankach bocznych. Na wysokości czułków gardziel przechodzi w przełyk – długą, cienką, elastyczną rurkę, która w przednim odcinku odwłoka rozszerza się w wole miodne. Wole miodne pełni rolę zbiornika pokarmu płynnego i wody. Tu odbywa się mieszanie pokarmu oraz wstępny enzymatyczny rozkład cukrów złożonych pod wpływem enzymów zawartych w ślinie. Pojemność wola miodnego wynosi 57 mm3. Ostatnim odcinkiem jelita przedniego jest przedżołądek. Ma on kształt gruszki z zagiętym pod kątem prostym ogonkiem. Część gruszkowata, która wystaje do światła wola miodnego, składa się z czterech silnie umięśnionych zastawek. Otwierają się one w trakcie przechodzenia pokarmu z wola do jelita środkowego. Stwardniałe brzegi zastawek są zaopatrzone w liczne szczecinki. Tylna część przedżołądka, w formie elastyczpej krótkiej rurki, zwisa wolno w świetle jelita środkowego. Przedżołądek pełni rolę „wentyla” regulującego przejście pokarmu z wola do jelita środkowego oraz rolę sita. Umożliwia on odfiltrowanie części stałych (głównie pyłku) z treści płynnej wola. Jelito środkowe, silnie poprzecznie pofałdowane, koloru brudnoczerwonego, zwinięte w kształcie pętli, wypełnia większą część odwłoka. Długość jelita u pszczół robotnic dochodzi do 10 mm, u matek do 13 mm, u trutni do 19 mm. W nim odbywają się procesy trawienia i wchłaniania. Ściana jelita zbudowana jest z dwóch warstw mięśni podłużnych, warstwy mięśni okrężnych, błony podstawowej i nabłonka palisadowego. Wolną powierzchnię wydłużonych komórek nabłonka pokrywają plazmatyczne pałeczki, przypominające swoim wyglądem rzęski. W warstwie komórek nabłonka występują zachyłki (krypty regeneracyjne), skupienia drobnych komórek, z których odnawiają się złuszczone komórki nabłonka jelita środkowego. Warstwa pałeczkowata nabłonka wytwarza bezstrukturalne, spiralnie zwinięte błony odżywcze (błony perytroficzne). W trakcie wydzielania soków trawiennych komórki jelita środkowego ulegają złuszczeniu i destrukcji. Odczyn treści pokarmowej w jelicie środkowym wynosi 5,6-6,3. Wewnątrz błon trawiennych jest on zasadowy. Jelito tylne składa się z dwóch odcinków: jelita cienkiego, długiej silnie umięśnionej rurki podłużnie prążkowanej oraz jelita prostego, gruszkowatego kształtu, które kończy się otworem odbytowym. Jelito cienkie jest oddzielone od jelita środkowego zastawką. Przechodzenie pokarmu reguluje zwieracz – warstwa mięśni okrężnych cienkiego odcinka jelita przedniego. Doi przedniej części jelita cienkiego otwierają się ujścia cewek wydalniczych. W jelicie prostym wyróżnia się część gruczołową, w której występuje 6 owalnych gruczołów ;rektalnych, ioraz| iczęść tylną. Słabo umięśniona ściana jelita prostego wykazuje dużą elastyczność. Gruczoły rektalne regulują gospodarkę elektrolitową organizmu. Wydzielana przez nie ,katalaza orazi kwaśny odczyn treści odbytnicy (u 12-dniowei pszczoły pH 5,(H5,1) zapobiegają gniciu niestra- wionych części pokarmu. U pszczół przebywających w ulu jelito proste pełni rolę magazynu kału.