Głód

Brak pokarmu, pokarm nieodpowiedni, np. wykrystalizowane miody lub syrop cukrowy, albo nieprawidłowe rozłożenie zapasów pokarmu w ulu (zbyt duża odległość zapasów od kłębu) stanowią przyczynę głodu i masowego zamierania pszczół. Głód może występować przez cały rok. Na wiosnę jest on spowodowany z reguły wyczerpaniem zasobów, w lecie długotrwałym brakiem pożytku lub niemożnością wylatywania zbieraczek na pożytki, zimą wykrystalizowaniem cukru w zapasach lub nieprawidłowym rozłożeniem zapasów pokarmu w gnieździe. Bezpośrednią przyczyną padania pszczół jest obniżenie poziomu cukru w hemolimfie. Występuje ścisła zależność między czasem przeżywania pszczół głodzonych i temperaturą otoczenia. W temperaturze 9°C głodzone pszczoły padają po około 96 godzinach, w 25°C po 24 godzinach, w 37°C średnio po 10 godz. Najważniejszym objawem zaawansowanego głodu jest utrata zdolności lotnych i masowe padanie pszczół. W głodzonej zimującej rodzinie stwierdza się: duży osyp pszczół na dennicy, niekiedy śmierć całego roju, wiele martwych pszczół tkwi główkami w pustych komórkach plastrów, przy osłuchiwaniu pnia słychać słaby szelest, podobny do szelestu suchych liści, wywołany przez pszczoły pełzające po pustych plastrach, opróżnienie wola miodnego, jelita środkowego i jelita tylnego u głodujących owadów. Jeśli przyczyną głodu jest zimowanie pszczół na zapasach szybko krystalizującego miodu lub syropu cukrowego, to na dennicy między martwymi pszczołami obserwuje się ponadto kryształki miodu lub cukru, wykrystalizowany miód lub syrop cukrowy w odsklepjonych komórkach plastrów. Poza okresem zimowli można często stwierdzić martwe pszczoły na ziemi przed ulem. Niekiedy głodne rodziny opuszczają gniazdo. Zapobieganie i zwalczanie głodu polega na zaopatrzeniu rodziny w odpowiednie ilości jakościowo dobrego pokarmu oraz na przestrzeganiu w pasiece zasad racjonalnej hodowli.