Pszczoły żyją gromadnie w rodzinie, w której występuje ścisły podział czynności. Skład rodziny jest uzależniony od pory roku. Normalna rodzina składa się z matki, pełnowartościowej samicy zdolnej do składania zapłodnionych i niezapłodnionych jajeczek, oraz robotnic. W pewnych okresach w rodzinie występują ponadto trutnie i czerw. Matka odznacza się dużymi rozmiarami ciała (20+25 mm długości), wysmukłym wydłużonym odwłokiem, stosunkowo krótkimi skrzydłami, ograniczoną zdolnością lotu poza okresem rójki i uwstecznionymi narządami gębowymi. Aparat żądłowy wykorzystuje wyłącznie w walce z innymi matkami. Średnia długość życia matki wynosi 3+5 lat, rzadziej powyżej 5 lat. Do zadań matki w rodzinie należy: zapewnienie ciągłości życia rodziny przez składanie jajeczek, wydzielanie feromonów integrujących rodzinę i modyfikujących zachowanie pozostałych osobników w rodzinie, wychodzenie z rojami (rójka). Młoda matka zaczyna zwykle czerwienie po 2+3 dniach po zakończeniu lotów godowych. W ciągu doby matka składa 1300+1800 jajeczek, wyjątkowo do 3000. Okres czerwienia zaczyna się wczesną wiosną i trwa do późnej jesieni. W intensywnej gospodarce pasiecznej wskazana jest wymiana matki co 1+2 lata. Matki i robotnice rozwijają się z jajeczek zapłodnionych, które w chromosomie płciowym w locus X są heterozygotyczne w stosunku do alleli płciowych. Trutnie (samce) rozwijają się z jaj niezapłodnionych. Mogą one rozwijać się również z jaj zapłodnionych, które mają dwa takie same allele płciowe. Larwy takich trutni są jednak zjadane przez pszczoły robotnice. Robotnice są samicami o uwstecznionych gruczołach rozrodczych. Wykonują one wszystkie prace związane z bytowaniem rodziny oraz kierują działalnością matki. Liczba robotnic w normalnych rodzinach w porze letniej wynosi 40+80 tys., jesienią 20+30 tys., wiosną 10+20 tys. W okresie intensywnej pracy (pożytek główny) robotnice żyją 4+6 tygodni, w okresie zimowania 5+8 miesięcy. Robotnice mają dobrze rozwinięte narządy do zbierania pyłku i nektaru oraz aparat żądłowy. Do obowiązków robotnic należy: wychowywanie czerwia, budowa i naprawa gniazda, zasklepianie komórek z czerwiem, przyjmowanie od zbieraczek nektaru, rozmieszczanie miodu, ugniatanie pyłku, strzeżenie gniazda, zaopatrywanie rodziny w pokarm i wodę. Wychów czerwia obejmuje początkowo karmienie starszych larw mieszaniną pyłku kwiatowego z nektarem, później rozwodnionym miodem. Następnie robotnice karmią I mleczkiem larwy zwinięte przez pierwsze 3 dni, czerwiącą matkę, młodsze robotnice i trutnie. Po pierwszym.oblocie oczyszczającym, robotnice przystępują do układania w komórkach plastrów miodu i pyłku, produkcji wosku i budowy plastrów. Następnie pełnią one rolę strażniczek. Pszczoły robotnice pracę zbieraczek pełnią do końca życia, Zbierają one i przynoszą do ula nektar, pyłek, spadź, wodę oraz surowce potrzebne do wytwarzania kitu pszczelego (propolis), Do obowiązków robotnic należy również utrzymanie na określonym poziomie ciepłoty w ulu (w okresie wychowu czerwia 35-36°C, w zimie 12-20°C). Podwyższenie temperatury odbywa się wskutek zwiększonego spożycia miodu, obniżenie przez zwiększenie wentylacji ula. Rola trutni w rodzinie polega na unasienianiu młodej matki. Trutnie są znacznie, większe od robotnic (długość ciała 15-17 mm, masa 0,25 g). Nie mają narządów do zbierania miodu i pyłku oraz żądła. Przeciętnie żyją 3-M miesiące, W okresie letnim liczba trutni wynosi od kilkuset do 2-3 tysięcy. Z chwilą zmniejszenia się pożytków, gdy rodziny nie wykazują potrzeby zmiany matki, trutnie są usuwane z ula. Jedynie w rodzinach, które będą zimowały z matkami niezapłodnionymi lub bez matek, trutnie są przetrzymywane w ulu przez zimę. W okresie od wiosny do jesieni występuje w rodzinie ponadto czerw.
