Sposoby zapobiegania zatruciom

Postępowanie profilaktyczne ma na celu zabezpieczenie przed występowaniem zatruć na skalę masową. Sposoby zapobiegania są uzależnione w dużej mierze od przyczyn intoksykacji pszczół. Istotną rolę zarówno w zapobieganiu zatruciom alimentarnym jak i zatruciom wywołanym przez pestycydy ma izolacja pszczół oraz usunięcie z ula pokarmu zanieczyszczonego substancjami trującymi. W zapobieganiu zatruć wywołanych przez pestycydy decydujące znaczenie odgrywa ponadto: prawidłowa organizacja zabiegów ochrony roślin, ścisłe przestrzeganie okresów prewencji pestycydów, wykorzystywanie w ochronie roślin pestycydów o niskiej toksyczności dla pszczół oraz stosowanie środków ochrony roślin z dodatkiem repelentów. Celem izolacji jest ograniczenie lotów pszęzół w okresie występowania zagrożenia zatrucia (występowanie trującego nektaru i pyłku, zabiegi chemicznej ochrony roślin). Najlepsze efekty daje wywóz pasiek poza zasięg zabiegów szkodliwych dla pszczół i poza tereny, na których występują okresowo zatrucia alimentarne. Wywóz pasiek jest niezbędny w sytuacji braku sprzętu umożliwiającego przeprowadzenie izolacji pszczół, płzy stosowaniu środków trujących o długim okresie prewencji, przy przeprowadzaniu zabiegów ochrony roślin w okresie głównego pożytku oraz w trakcie napylania i opryskiwania lasów. Izolacja jest możliwa nawet przez dłuższy czas pod warunkiem zapewnienia izolowanym rodzinom dobrej wentylacji, stałego zaopatrzenia w wodę oraz zacienienia ula. W praktyce są stosowane, zresztą z różnymi efektami, najrozmaitsze sposoby izolacji pszczół. Najlepsze efekty notowano po izolacji pszczół na toczku, w ulach z wentylacją górną. Wentylacja górna polega na nadstawieniu dodatkowego piętra lub nadstawki pokrytych metaIową siatką lub ramką z naciągniętym rzadkim płótnem, nakrytych daszkiem. W celu zwiększenia wentylacji między daszek i ramkę z siatką lub płótnem należy wstawić od strony nawietrznej dwie listwy o grubości 1,5÷2,0 cm. Wyloty uli zostają zamknięte na głucho. W czasie trwania izolacji pszczoły otrzymują wodę trzy razy dziennie w ilości 1 litra na dobę. Wodą można zwilżać płótno lub podawać w podkarmiaczkach. Izolacja przez okres 4÷5 dni nie powoduje żadnych strat. Po oblocie i opuszczeniu ula przez zbieraczki wylatujące na pożytek, należy przeglądnąć gniazdo i doprowadzić je do stanu wyjściowego. W silnych rodzinach przed przystąpieniem do izolacji należy rozszerzyć gniazdo. W innych metodach izolacji są stosowane wkładki wylotowe i powałkowe, wentylacja na dnie lub ocienione werandy. Okres izolowania pszczół w razie stosowania pestycydów w okresie kwitnienia roślin jest uzależniony ściśle od okresu prewencji preparatów stosowanych do opylań i oprysków. Okresy prewencji zostały podane przy szczegółowym omawianiu poszczególnych pestycydów. W przypadku podejrzenia o zanieczyszczenie pokarmu substancjami trującymi (trujący nektar, pyłek, miód spadziowy, nektar lub pyłek z domieszką pestycydów) zachodzi konieczność wymiany plastrów z zanieczyszczonym pokarmem, ewentualnie z następowym podkarmianiem rodzin syropem cukrowym lub ciastem miodowo-cukrowym. Wymiana plastrów ma bardzo ważne znaczenie szczególnie przy zatruciach nektarem, pyłkiem lub spadzią, arsenem i fluorem. Prawidłowa organizacja zabiegów ochrony roślin oraz ścisłe przestrzeganie okresów prewencji obniża do minimum niebezpieczeństwa zatruć. Istnieje ustawowy obowiązek powiadamiania właścicieli pasiek na 3 dni przed terminem przeprowadzania zabiegów ochrony roślin, o czasie przeprowadzania zabiegów, obszarze objętym zabiegiem, rodzajem uprawy, celu zabiegu, nazwie preparatu i sposobie wykonania zabiegu. Występowanie zatruć zmniejszyło się z chwilą stosowania w ochronie roślin pestycydów praktycznie nieszkodliwych dla pszczół, tj. pestycydów zaliczanych do IV klasy toksyczności oraz dodawanie do środków chemicznej ochrony roślin repelentów, tj. substancji odstraszających pszczoły, np. kwasu karbolowego, pochodnych kamfory, ftalanu lub indolanu.