Higiena pasieki

Celem postępowania lekarsko-weterynaryjnego jest szeroko pojęta profilaktyka. W profilaktyce chorób pszczół, zwłaszcza chorób zaraźliwych, bardzo ważną rolę odgrywa higiena pasieki. Przestrzeganie zasad higieny przyczynia się do likwidacji źródła zakażenia i przerwania łańcucha epizootycznego oraz ułatwia terapię chorób. Postępowanie higieniczne w pasiece obejmuje: zapewnienie optymalnych warunków higieniczno-sanitarnych na pasieczysku, higienę ula, zapewnienie pszczołom odpowiedniego, jakościowo dobrego, wolnego od szkodliwych zanieczyszczeń pokarmu, higienę obsługi pasieki. Usytuowanie pasiek na terenach suchych, nasłonecznionych stwarza niekorzystne warunki dla rozwoju grzybic i choroby zarodnikowcowej. Odległość co najmniej 5 km między poszczególnymi pasiekami zapobiega zawleczeniu chorób zaraźliwych za pośrednictwem pszczół błądzących i pszczół rabujących. Ważną rolę odgrywa zakup matek oraz rojów wolnych od chorób zakaźnych i pasożytniczych, mechaniczne oczyszczanie i odkażanie zakupionego, już uprzednio używanego sprzętu i narzędzi pasiecznych. Również ważne znaczenie ma usuwanie, a następnie zakopywanie lub palenie materiału usuniętego przez pszczoły z ula (martwy czerw, pszczoły, grudki wosku). Usunięty z ula, zmieniony chorobowo czerw stanowi źródło zakażenia przy występowaniu chorób bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych. Bardzo ważną rolę w profilaktyce chorób odgrywa prawidłowa budowa i higiena ula. Malowanie uli farbą olejną przyczynia się do konserwacji ula, ocieplenia gniazda, w pewnym stopniu eliminuje błądzenie pszczół i zapobiega tworzeniu szpar, przez które mogą do ula przedostać się szkodniki i wilgoć. Zawilgocenie uli stwarza korzystne warunki dla rozwoju pleśni i grzybów w zapasach pokarmu oraz stymuluje rozwój grzybic. Nie mniej ważną rolę odgrywa prawidłowa wentylacja i przewodnictwo cieplne ula oraz jego ocieplenie. Prawidłowe ocieplenie wpływa dodatnio nie tylko na rozwój rodziny, ale eliminuje również możliwość występowania przegrzania i oziębienia, które w konsekwencji zwiększają podatność czerwia i pszczół na niektóre choroby niezakaźne (biegunka pszczół, zaziębienie czerwia) i choroby zaraźliwe (kiślica, zgnilec złośliwy). W celu niedopuszczenia do przegrzania wskazane jest ustawianie uli w cieniu, bielenie daszków, zwiększenie wentylacji. Z pasieczyska należy bezwzględnie usuwać niezasiedlone ule, w których zamarły rodziny oraz nie używany sprzęt i narzędzia (ramki, nadstawki). Należy wycofać z dalszego użytkowania w pasiece plastry stare, wadliwie odbudowane, zniszczone, zapleśniałe i silnie uszkodzone przez motylicę woskową. Plastry z rodzin chorych na zgnilec złośliwy i kiślicę nie mogą być użytkowane w pasiece. Wyciętą woszczynę z tych plastrów należy przekazać do przetopienia i dezynfekcji. Plastry z rodzin chorych na chorobę zarodnikowcową mogą być używane ponownie po przeprowadzeniu dezynfekcji w parach kwasu octowego lodowatego. Siła rodziny jest podstawowym warunkiem zdrowia. Rodziny słabe są bardziej podatne na choroby, gorzej karmią i wychowują czerw, źle zimują. W słabych rodzinach większość chorób zakaźnych przebiega w ostrej formie i szybko prowadzi do zamarcia całej rodziny. Na stan zdrowia rodziny duży wpływ wywiera jakość i ilość pokarmu oraz zaopatrzenie w czystą wodę, zwłaszcza w okresach masowego wychowywania czerwia. Podkarmianie rodziny pokarmem zanieczyszczonym przyczynia się do zawleczenia chorób zakaźnych. Sfermentowany, przerośnięty przez pleśnie i grzyby pokarm powoduje występowanie biegunek, niekiedy masowe padanie pszczół. Przestrzeganie przez pszczelarza zasad higieny osobistej (czysty fartuch lub kombinezon, mycie i dezynfekcja rąk), odkażanie pasieczyska, sprzętów i narzędzi pasiecznych wpływa hamująco na przenoszenie chorób zaraźliwych.