Znaczenie ekonomiczne gospodarki pszczelarskiej

W miarę rozwoju ekonomicznego kraju i intensyfikacji produkcji rolnej wzrasta znaczenie gospodarki pszczelarskiej. Pszczoły odgrywają bardzo ważną rolę jako: zapylacze większości roślin, zarówno dzikich jak i uprawnych, producenci miodu i wosku oraz producenci mleczka pszczelego, jadu i propolisu. Rola pszczół jako zapylaczy wynika przede wszystkim z ich biologii, złożonej organizacji i gromadnego życia. Nabiera ona dużego znaczenia szczególnie przy podnoszeniu poziomu agrotechniki, osuszaniu bagien, likwidacji nieużytków i chwastów, stosowaniu środków ochrony roślin, które prowadzą do likwidacji licznych gatunków dzikich owadów, zwłaszcza wśród zapylaczy błonkoskrzydłych. Znaczenie dzikich zapylaczy roślin maleje szczególnie na plantacjach monokultur roślin pastewnych i oleistych, rozciągających się niekiedy na setkach hektarów. W tych warunkach pszczoły stają się jedynym owadem użytkowym, którego można wykorzystać w sposób planowy do podnoszenia plonów określonych gatunków roślin. Pszczoły są ważnym czynnikiem w biocenozie lasu. Dostateczna liczba pszczół zwiększa liczbę nasion roślin owadopylnych w lesie, a tym samym wpływa na naturalne odnawianie się drzewostanu. Ponadto pszczoły zapylają wiele roślin wchodzących w skład runa leśnego, jak: poziomka, borówka czernica i borówka brusznica, jeżyny i maliny. Pszczoły wpływają na plonowanie roślin uprawnych zarówno w uprawach polowych jak i w sadach i plantacjach drzew owocowych. Szczególnie duże znaczenie mają one w uprawach gryki, koniczyny czerwonej i białej, esparcety, lucerny, wyki kosmatej, nostrzyka żółtego, koniczyny krwistoczerwonej, rzepaków i słonecznika. Udział pszczół w zapylaniu drzew owocowych w sadach i na plantacjach dochodzi do 80,3%. Spośród warzyw są zapylane przez pszczoły wszystkie gatunki dyniowatych, niektóre rośliny strączkowe, nasienniki kapustnych oraz niektóre rośliny korzeniowe. Również ogromny jest udział pszczół w zapylaniu roślin uprawnych w szklarniach, zwłaszcza ogórków, melonów, poziomek i truskawek. Niemniej ważną rolę spełniają pszczoły jako producenci miodu, wosku, mleczka pszczelego, jadu i propolisu. Miód i mleczko są produktami bezpośredniej konsumpcji, wosk stanowi bardzo cenny surowiec dla przemysłu farmaceutycznego, elektrotechnicznego, chemicznego i kosmetycznego. Jad pszczeli, a ostatnio propolis znajdują coraz szersze zastosowanie jako substancje o działaniu leczniczym. Rozwój pszczelarstwa stwarza również konieczność zapewnienia bazy pożytkowej dla pszczół w poszczególnych okresach sezonu wegetacyjnego poprzez uprawy poplonów i wsiewanie roślin nektarodajnych. Takie postępowanie w konsekwencji przyczynia się do zwiększenia własnej produkcji pasz dla zwierząt. Program rozwoju pszczelarstwa opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa na lata 1976-1980 zakłada optymalną normę obsady pni pszczelich wynoszącą 5 pni na 100 ha użytków rolnych lub leśnych. W kraju jedynie w trzech województwach (elbląskie, lubelskie i zamojskie) liczba pni na 100 ha użytków rolnych lub leśnych przekracza 5. W skali kraju niedobór wynosi 365 300 pni, co stanowi 26,3% stanu wynikającego z normy.